Przenikliwe myślenie Eugeniusza Romera o Polsce w Europie
Eugeniusz Romer’s far-sighted thinking about Poland in Europe
Mikołaj MADUROWICZ
Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
e-mail: m.madurowicz@uw.edu.pl
Zarys treści: Eugeniusz Romer był twórcą polskiej szkoły kartografii, ekspertem pokojowej konferencji w Paryżu (1919–1920), inicjatorem kongresu Międzynarodowej Unii Geograficznej w Warszawie, orędownikiem wieloimiennego patriotyzmu. Romer był geografem wszechstronnym, jego badawcza refleksja obejmowała kartografię, geomorfologię, klimatologię, hydrografię, glacjologię, oceanografię, jak też antropogeografię, demografię, geopolitykę, geografię historyczną i regionalną. Zaproponował światu pierwsze hipsometryczne ujęcie powierzchni całego globu i pojęcie „klimatu polskiego” oraz zarysował fizycznogeograficzną argumentację dla legitymizacji istnienia Polski w Europie (w tym „ideę pomostowości”) – m.in. w dokumentacji kartograficznej przedłożonej mocarstwom zachodnim na Kongresie Wersalskim. Zaakcentował konieczność przestrzennego myślenia o organizmach społeczno-historycznych. Dalekowzroczność myśli i działań Romera zasadzała się na zakotwiczeniu przekonań o państwach we względnie trwałej rzeczywistości geograficznej zamiast w koniunkturalnej konfiguracji politycznej.
Słowa kluczowe: Eugeniusz Romer, Polska, Europa, pomostowość, geografia, kartografia
Abstract: The article presents the most eminent Polish geographer of the XXth century – Eugeniusz Romer – and his constructive thought about Poland’s place in Europe. As a professor of geography at two universities: the Jan Kazimierz’s in Lviv and at the Jagiellonian in Cracow, he succeeded not only to work as an expert during the Paris Peace Conference (1919–1920), but also to initiate the Congress of the International Geographical Union in Warsaw. Romer was a miscellaneous geographer, because his scientific reflection included cartography, geomorphology, climatology, hydrography, glaciology, oceanography, anthropogeography, demography, geopolitics, historical and regional geography. As an extraordinary scholar, Romer proposed the world’s first hypsometric mapping of the entire Earth, the term “Polish climate”, and the physico-geographical arguments for legitimizing the existence of Poland in Europe (i.a. his famous “idea of bridging”). Romer treated both cartography and geography as a field of patriotism understood not in political terms, but rather in the spirit of a thorough recognition of the conditions and dynamics of spatial phenomena and processes. The far-sightedness of Romer’s thoughts and actions was based therefore on the embedding of beliefs about state entities in a relatively constant geographical reality, not in a political combination of transitory alliances.
Key words: Eugeniusz Romer, Poland, Europe, bridge, geography, cartography
Zalecany sposób cytowania/ Cite as: Madurowicz M., 2019, Przenikliwe myślenie Eugeniusza Romera o Polsce w Europie, Prace i Studia Geograficzne, 64.3, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 111-126.
Wpłynęło: 15.07.2019
Zaakceptowano: 30.09.2019