Mazowsze przez pryzmat lokalnych ojczyzn – edukacja młodzieży w zakresie oceny zasobów i walorów środowiska geograficznego i działań służących zrównoważonemu rozwojowi w lokalnej i regionalnej skali przestrzennej

Nr umowy z NCBiR: POWR.03.01.00-IP.08-00-UMO/17 

Projekt został zakwalifikowany do finansowania w konkursie Uniwersytet Młodego Odkrywcy ogłoszonym przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.  Kierownikiem projektu jest dr Bożena Kicińska.

 

[section=Ogólne założenia projektu]

Projekt obejmuje organizację terenowych i kameralnych zajęć dydaktycznych poświęconych środowisku geograficznemu wybranych regionów, przeznaczonych dla uczniów szkół zlokalizowanych  w województwie mazowieckim. Organizatorem zajęć jest kadra naukowo-dydaktyczna Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.

Zajęcia będą realizowane w latach 2018-2019 i są kierowane do uczniów w wieku do 16 roku życia, zamieszkujących zarówno na terenach miejskich, jak i wiejskich.

Zajęcia będą się odbywały w regionach, w których będą zlokalizowane szkoły, zakwalifikowane do udziału w projekcie. Wybór szkół nastąpi w drodze oceny punktowej, dokonanej dla wszystkich szkół, z których uczniowie zostaną zgłoszeni do projektu. Współpraca zostanie nawiązana z co najmniej sześcioma szkołami podstawowymi i ponadpodstawowymi.

Idea projektu jest wynikiem współpracy Wydziału Geografii i studiów Regionalnych UW z licznymi szkołami województwa mazowieckiego i jest odpowiedzią na często sygnalizowaną przez nauczycieli potrzebę działań dydaktycznych środowiska akademickiego dla młodzieży szkolnej.

Dzięki działaniom podjętym w projekcie, rozszerzone zostaną wiedza i umiejętności uczniów, a także podniesione zostaną ich kompetencje społeczne.

[endsection]

[section=Odbiorcy projektu]

Projekt jest kierowany do uczniów najstarszych klas (VI-VIII) szkół podstawowych oraz młodszych klas (I-II) ogólnokształcących szkół ponadpodstawowych (w wieku do 16 lat)  z województwa mazowieckiego – zarówno z terenów miejskich, jak i wiejskich.

W projekcie udział mogą wziąć całe klasy lub  grupy uczniów wyłonione przez nauczycieli w ramach wewnętrznego naboru przeprowadzonego w szkole.

Łącznie w projekcie weźmie udział co najmniej 210 uczniów z  6 zwycięskich grup.

[endsection]

[section=Cel  projektu]

Celem głównym projektu jest rozszerzenie wiedzy i umiejętności młodzieży w zakresie oceny stanu zasobów i walorów środowiska geograficznego i krajobrazu oraz działań służących zrównoważonemu rozwojowi w lokalnej i regionalnej skali przestrzennej.

Działania zmierzające do osiągnięcia celu głównego będą realizowane przez pracę grupową uczestników projektu, co udoskonali umiejętność pracy zespołowej jego uczestników i rozszerzy ich kompetencje społeczne.

Działania zaplanowane w projekcie będą realizowane w  regionach, w których są zlokalizowane szkoły, które zostaną objęte projektem. Takie założenie ma na celu stworzenie uczestnikom projektu możliwości poznania przez pryzmat „lokalnej ojczyzny” sposobów,  jak obecnie prowadzi się kluczowe działania w podarowaniu środowiskiem.

 Do celów szczegółowych projektu należą:

– zapoznanie młodzieży:

• z ze specyfiką środowiska geograficznego miejsca zamieszkania i regionu, decydującymi o tożsamości lokalnej i jej egzemplifikacji w układzie regionów fizycznogeograficznych i kulturowych Mazowsza,
• z potencjałem środowiska najbliższego im regionu oraz z obecnymi i planowanymi kierunkami jego wykorzystania,
•  z zasadami gospodarowania, służącymi zachowaniu zasobów naturalnych,
•  z metodami i technikami służącymi ocenie stanu komponentów przyrodniczych i zasobów naturalnych,

– rozwijanie u młodzieży umiejętności postrzegania procesów środowiskowych, społecznych i gospodarczych w ich otoczeniu,

– inspirowanie młodzieży do poszukiwania optymalnych, pozostających w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju, sposobów kształtowania otoczenia w miejscu zamieszkania.

[endsection]

[section=Szczegółowy opis projektu]

Projekt obejmuje zajęcia terenowe (tzw. warsztaty terenowe) oraz kameralne (seminaria  i praca własna uczniów). Łącznie planowane jest zorganizowanie 6 warsztatów terenowych i 6 seminariów podsumowujących, które zostaną przeprowadzone dla zakwalifikowanych grup uczniów. Zajęcia będą organizowane w następujących terminach:

• wrzesień-październik 2018 r. (dwa warsztaty)
• kwiecień-czerwiec 2019 r. (dwa warsztaty)
• wrzesień-październik 2019 r. (dwa warsztaty).

Zajęcia będą organizowane w wybrane piątki.

Warsztaty terenowe

Warsztaty będą realizowane w postaci wycieczek autokarowych, każda będzie trwała 8 godzin, obejmując trasę o długości ok. 200 km oraz kilka punktów postojowych.

Trasa każdej wycieczki zostanie tak zaprojektowana, by zapoznać uczniów z naturalnym krajobrazem regionu, w którym zamieszkują. Uczestnikom podczas przejazdu i postojów zostanie przekazana wiedza dotycząca poszczególnych komponentów środowiska regionu oraz przekształceń środowiska w wyniku działalności gospodarczej.

Punkty postojowe będą lokalizowane w miejscach, gdzie znajdują się obiekty warte szczególnej uwagi, lub w lokalizacjach dogodnych dla przeprowadzenia pokazu technik i metod pomiarów terenowych, wykorzystywanych w badaniach środowiska.

W warsztatach terenowych zostanie wykorzystany sprzęt, z którego korzysta się w trakcie ćwiczeń terenowych prowadzonych dla studentów.  Zestaw sprzętu będzie dobierany do potrzeb merytorycznych  zadania.

Zajęcia kameralne

Po zakończeniu warsztatów terenowych uczniowie w ciągu 2 tygodni sporządzą sprawozdanie z przeprowadzonych badań. Sprawozdania będą przygotowywane pod opieką nauczycieli, którzy wraz uczniami wezmą udział w warsztatach terenowych.

Każde opracowanie będzie przedmiotem dyskusji w trakcie kameralnego seminarium podsumowującego, które odbędzie się po upływie od 4 do 5 tygodni od odbycia warsztatów. W seminarium będą uczestniczyć pracownicy WGSR, prowadzący warsztaty terenowe. Seminaria będą organizowane w szkołach z wykorzystaniem sprzętu audiowizualnego, jakim dysponuje dana szkoła. Jeśli  szkoła nie ma pod tym względem odpowiednich możliwości, pracownicy WGSR posłużą się przenośnym sprzętem wydziałowym.

Opracowania przygotowane przez poszczególne grupy uczniów zostaną w końcowej fazie projektu zestawione przez prowadzących projekt w opracowanie zbiorcze.

W ramach projektu zostaną opracowane programy kształcenia i przewodniki podsumowujące zajęcia przeprowadzone na danym obszarze. Każdy przewodnik będzie dotyczył obszaru, na którym odbędą się zajęcia warsztatowe i treścią będzie obejmował także seminarium podsumowujące warsztat.

[endsection]

[section=Rekrutacja]

Nabór grup uczniów do projektu został otwarty w dniu 14.06.2018 i będzie trwał do 13.07.2018 r.

Za zgłoszenie spełniające wymogi projektu uważa się zgłoszenie poprzez formularz zgłoszeniowy (zał. 1),  zawierające wypełnione wszystkie rubryki i przesłane najpóźniej w dniu 13 lipca 2018 do godz. 16.00.

Zgłoszenia może dokonać nauczyciel geografii.  Zgłoszenie obejmuje: nazwę szkoły, pełne dane adresowe szkoły, nazwisko i adres mailowy nauczyciela geografii. W zgłoszeniu nauczyciel jest ponadto zobowiązany zdefiniować oczekiwania dotyczące obszaru, w którym miałyby być prowadzone zajęcia terenowe (wskazując kilka obiektów geograficznych, które powinny znaleźć się na trasie wycieczki), a także ich zakresu merytorycznego (formułując temat przewodni warsztatu).

Zgłoszenia będą przyjmowane drogą mailową pod adresem odkrywca.wgsr@uw.edu.pl.

Każde zgłoszenie zostanie ocenione przez komisję złożoną z osób, będących członkami zespołu projektowego. Na podstawie tych ocen, wyrażonych liczbą punktów, zostanie zestawiona lista grup zakwalifikowanych do uczestnictwa w projekcie (sześć grup – każda z innej szkoły) oraz lista rezerwowa.

W tworzeniu listy rankingowej będą brane pod uwagę trzy kryteria:

• obszar, w którym znajduje się dana szkoła. Poszczególne szkoły uczestniczące w projekcie powinny znajdować się w różnych częściach województwa.
• rodzaj szkoły. Przy zgłoszeniu się z danej części województwa większej liczby szkół, pierwszeństwo będą mieć szkoły wiejskie (zakłada się udział w głównej grupie czterech takich szkół, aby co najmniej połowa uczestników projektu pochodziła z obszarów wiejskich) lub szkoły z mniejszych ośrodków, ponieważ ich uczniowie mają na co dzień mniejsze możliwości uczestniczenia w zajęciach organizowanych przez szkoły wyższe,
• oczekiwania zgłaszającej się szkoły co do zajęć (nauczyciel określa temat przewodni; cel zajęć wynikający z tematu przewodniego musi być możliwy do osiągnięcia)

Szczegóły dotyczące systemu przyznawania punktów przedstawiamy w regulaminie (zał 2). Wyniki naboru zostaną ogłoszone w dniu 20 lipca 2018 r. na stronie internetowej Wydziału; zwycięskie szkoły zostaną także powiadomione drogą mailową.

Po zakwalifikowaniu szkół do projektu, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW nawiąże z każdą z nich formalną współpracę poprzez podpisanie umowy.

Szczegółowy opis projektu znajduje się załączniku 3.

Ewentualne pytania dotyczące projektu, w tym rekrutacji, należy kierować na adres mailowy odkrywca.wgsr@uw.edu.pl.

Zal. 1. Projekt_WGSR UW_Formularz zgłoszeniowy_UMO

Zal. 2. Projekt_WGSR_UW_Regulamin rekrutacji_UMO

Zal. 3. Projekt_WGSR_UW_Informacja o projekcie _UMO

[endsection]

[section=Rozstrzygnięcie naboru do Projektu]

Proces rekrutacyjny szkół do udziału w  projekcie „Mazowsze przez pryzmat lokalnych ojczyzn – edukacja młodzieży w zakresie oceny zasobów i  walorów środowiska geograficznego i działań służących zrównoważonemu rozwojowi w lokalnej i regionalnej skali przestrzennej”, prowadzonym przez Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego został zakończony.  Nadesłane zgłoszenia zostały ocenione przez 4-osobową Komisję Oceniającą z uwzględnieniem trzech przewidzianych w regulaminie kryteriów oceny.  Na podstawie sumarycznej liczby punktów została utworzona lista rankingowa zgłoszeń, na której uszeregowano szkoły w zależności od uzyskanej liczby punktów. Sześć szkół, które otrzymały największą  liczbę punktów, zostało zakwalifikowanych do Projektu, kolejne cztery szkoły, które zajęły na liście rankingowej miejsca od 7. do 10. znalazły się na liście rezerwowej.

Do szkół zostało drogą mailową wysłane powiadomienie o zakwalifikowaniu/przyjęciu na listę rezerwową/niezakwalifikowaniu szkoły do Projektu.

Poniżej przedstawiamy listę rankingową szkół, które nadesłały zgłoszenie do Projektu.

Ewentualne pytania prosimy kierować na adres mailowy odkrywca.wgsr@uw.edu.pl

Karty oceny zgłoszenia pozostają do wglądu w siedzibie Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW do dnia 31 sierpnia 2018 r.

Wyniki rekrutacji do Projektu:  plik .pdf do pobrania.

[endsection]

[section=Harmonogram działań w Projekcie]

Harmonogram działań w Projekcie

Zadanie 1

Warsztaty terenowe dla uczniów ze Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki w Gójsku – 28 września 2018 r. Początek godz. 8.00 w siedzibie szkoły:   Lipnowska 3b, 09-216 Gójsk, zakończenie: godz. 17.30, przed siedzibą szkoły. Czas trwania zajęć: 10 godz. lekcyjnych. Trasa przejazdu autokarem: Gójsk (start: Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki) – Sikórz (I punkt postojowy: zabytkowy dwór, rezerwat”Sikórz”) – Siecień (II punkt postojowy: wieś, zbiornik wodny) – Cierszewo (III punkt postojowy – posiłek w godz. 13.00-14.00; dolina Skrwy) – ujście Skrwy – Murzynowo (IV punkt postojowy)- Gójsk (zakończenie przed siedzibą szkoły).  Szczegółowy przebieg warsztatów przedstawiono w sekcji „Relacje z działań w Projekcie”.

Seminarium podsumowujące dla uczniów ze Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki w Gójsku – 26 października 2018 r.Początek godz. 9.15 w siedzibie szkoły:   Lipnowska 3b, 09-216 Gójsk. Seminarium potrwa 6 godzin lekcyjnych i obejmie: wprowadzenie, prezentacje uczniów dotyczące zagadnień ustalonych z Zespołem Prowadzących warsztaty,  dyskusję z Uczestnikami na temat prezentowanych treści, post-test, zakończenie ok. 14.00.

Zadanie 2

Warsztaty terenowe dla uczniów ze Szkoły Podstawowej w Kopciach i Zespołu Szkolno-Przedszkolnego Grębkowie  – 19 października 2018 r. Początek: godz. 8.00 równolegle w obydwu szkołach (szkolenie bhp, pre-test). Następnie przejazd autokarem na trasie:

Kopcie- Grębków – Grodzisko – Liw 25 km – Jarnice  (Sowia Góra )– Węgrów – Stoczek – rezerwat przyrody „Moczydło” – Węgrów – Kopcie – Grębków.

Seminarium podsumowujące dla uczniów ze Szkoły Podstawowej w Kopciach i Zespołu Szkolno-Przedszkolnego Grębkowie – 16 listopada 2018 r.

Zadanie 3

Warsztaty terenowe dla uczniów ze Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Dębinkach  – 10 maja 2019 r. Początek: godz. 9.00 (szkolenie bhp, pre-test). Następnie przejazd autokarem na trasie:

Dębinki- Kosewko (Rezerwat Doliny Wkry) – Pomiechówek – Modlin – Dębe – Zegrze Południowe – Dębinki.

Seminarium podsumowujące dla uczniów ze Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Dębinkach – 7 czerwca 2019 r.

Zadanie 4

Warsztaty terenowe dla uczniów ze Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Łazach  – 17 maja 2019 r. Początek: godz. 9.00 (szkolenie bhp, pre-test). Następnie przejazd autokarem na trasie:

Łazy- Miasteczko Wilanów – Las Kabacki – Konstancin-Jeziorna (Park Zdrojowy) – Łoziska – Podkowa Leśna – Łazy.

Seminarium podsumowujące dla uczniów ze Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Łazach – 14 czerwca 2019 r.

Zadanie 5

Warsztaty terenowe dla uczniów ze Szkoły Podstawowej w Kurdwanowie  – 27 września 2019 r. Początek: godz. 9.00 (szkolenie bhp, pre-test). Następnie przejazd autokarem na trasie:

Kurdwanów- Żyrardów – Holendry Baranowskie – Szymanów – Kurdwanów.

 

Seminarium podsumowujące dla uczniów ze Szkoły Podstawowej w Kurdwanowie – 25 października 2019 r.

Zadanie 6

Warsztaty terenowe dla uczniów ze Szkoły Podstawowej w Nadbrzeżu  – 4 października 2019 r. Początek: godz. 9.00 (szkolenie bhp, pre-test). Następnie przejazd autokarem na trasie:

Nadbrzeż- Mazowiecki Park Krajobrazowy (Baza MPK Torfy, Bagno Całowanie, Wydma Pękatka) – Całowanie – Rezerwat Świder, Otwock – Otwock Wielki – Nadbrzeż.

 

Seminarium podsumowujące dla uczniów ze Szkoły Podstawowej w Nadbrzeżu – 8 listopada 2019 r.

[endsection]

[section=Relacje z działań w Projekcie]

Zadanie 1 – warsztaty terenowe

Pierwsze warsztaty terenowe za nami. Temat przewodni warsztatów brzmiał “Przyroda i człowiek na Pojezierzu Dobrzyńskim“. Uczestnikami warsztatów byli uczniowie klas VI, VII i VIII ze Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki w Gójsku.  Warsztaty odbyły się 28 września 2018 r.

Warsztaty rozpoczęły się o godzinie 8.00 w Szkole Podstawowej w Gójsku. Po zapoznaniu się z Zespołem prowadzącym i organizujacym  warsztaty Uczestnicy wzięli udział w szkoleniu, na których zostały omówione zasady bhp, obowiązujące podczas warsztatów. Następnie uczniowie  przystąpili do napisania testu, który miała za zadanie sprawdzić ich wiedzę o regionie (tzw. pre-test).  Jego wyniki zostaną później porównane z testem, który zostanie przeprowadzony po odbyciu się warsztatów (tzw. pre-test), podczas seminarium podsumowującego, które odbędzie się pod koniec października.  Jesteśmy przekonani, że Uczestnicy wzbogacili podczas warsztatów swoją wiedzę o  regionie  i wyniki testu  będą bardzo dobre!

Po napisaniu testu i odebraniu materiałów szkoleniowych oraz suchego prowiantu, Uczestnicy wyruszyli w teren.  Głównym środkiem lokomocji był autokar, który przewoził grupę między wyznaczonymi  miejscami, w których odbywały się warsztaty.

Pierwszym punktem wycieczki terenowej był Sikórz. Uczniowie pracując w grupach, mieli za zadanie oznaczenie miejsca,  w którym się znajdują, na mapie.  Praca z mapą pod opieką zespołu prowadzącego i towarzyszących uczniom nauczycieli, była istotnym elementem w każdym kolejnym miejscu warsztatów. W Sikorzu uczniowie obejrzeli zabytkowy dwór i wysłuchali prelekcji o historii zabytku i wybranych zagadnieniach społ.-ekonomicznych regionu.

 

Kolejnym miejscem, które odwiedzili uczestnicy był rezerwat przyrody „Sikórz” na terenie Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego. Na jego terenie uczniowie obejrzeli naturalne odsłonięcie gleby na stoku wąwozu, poznali rolę porostów w ocenie stopnia zanieczyszczenia powietrza, poznali także charakterystyczne zbiorowiska roślinne i gatunki roślin. Ważnym obiektem geograficznym, który bliżej uczniowie poznali podczas wizyty w rezerwacie „Sikórz”, jest rzeka – Skrwa Prawa. Miejscem, w którym odbyły się warsztaty obejmujące zagadnienia hydrologiczne, geomorfologiczne i z zakresu zbiorowisk roślinnych i roślin wskaźnikowych, był mostek na Skrwie. Uczniowie  samodzielnie ocenili wybrane cechy wody w rzece (pH, twardość), korzystając z testów chemicznych i sprzętu pomiarowego (konduktometr).  Zadaniem uczniów było również wyszukanie w terenie charakterystycznych elementów rzeźby (np.  tarasów  zalewowych w dolinie) oraz określenie rodzaju podłoża w dolinie rzeki. Wyniki pomiarów uczniowie zapisywali w Przewodnikach do warsztatów terenowych, specjalnie przygotowanych na zajęcia na obszarze Pojezierza Dobrzyńskiego.

Kolejnym punktem szkolenia był obiekt antropogeniczny – wieś Siecień. Uczestnicy zapoznali się na tym terenie zarówno z zagadnieniami społeczno-ekonomicznymi, jak i z wiedzą zakresu geografii fizycznej. Przeprowadzono także testy cech wody w stawie znajdującym się na terenie wsi.

 

Przed kolejnym punktem warsztatów Uczestnicy zjedli w Cierszewie obiad i po regeneracyjnej przerwie, udali się na stanowisko w dolinie Skrwy. Jej charakter, odmienny od charakteru doliny na stanowisku w Sikorzu, został omówiony pod kątem ukształtowania doliny, ilości  i prędkości przepływającej wody, zjawiska tzw. cofki oraz typowych zbiorowisk roślinnych i porostów jako wskaźników zanieczyszenia powietrza.

 

 

Kolejnym miejscem, do którego udała się grupa, było Murzynowo. Trasa przejazdu prowadziła przez ujście Skrwy do Wisły.

W Murzynowie uczestnicy podzieleni na 4 grupy, kolejno wzięli udział w warsztatach prowadzonych przez hydrologa (brzeg Wisły), geomorfologa (stok  doliny Wisły), geoekologa (odkrywka glebowa obok  pola, w pobliżu ogródka meteorologicznego) oraz geografa społ.-ekonomicznego (sala szkoleniowa w  Mazowieckim Ośrodku Geograficznym – stacji terenowej Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW). Podczas warsztatów hydrologicznych uczniowie po raz trzeci badali cechy wody – tym razem wody wiślanej. Przeprowadzenie pomiarów cech wody w trzech obiektach hydrologicznych (Skrwie, stawie w Siecieniu oraz Wiśle) pozwoliło porównać wyniki pomiarów i wskazać przyczyny występujących różnic.

 

 

Cieszymy się, że Uczniowie byli zaangażowani uczestnicząc w warsztatach i wierzymy, że warsztaty wzbudziły ciekawość młodych badaczy i pozwoliły im spojrzeć na środowisko geograficzne tzw. „okiem geografa”.  Jesteśmy przekonani, że przy kolejnej wycieczce w dowolny teren, oprócz podziwiania piękna krajobrazu, każdy z Uczestników warsztatów będzie starał się wypatrzeć charakterystyczne elementy rzeźby terenu lub znaleźć okazy porostów.  Zapalonym młodym „terenowcom” przypominamy, że należy zawsze pamiętać o zachowaniu ostrożności i przestrzegania zasad bezpieczeństwa. Wszelkie pomiary i pobrania próbek należy przeprowadzać zawsze pod opieką osób dorosłych.

Kolejne warsztaty już niedługo – 19 października wyruszamy w teren z uczniami ze Szkoły Podstawowej w Kopciach i Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Grębkach.

 

 

Zadanie 1 – seminarium podsumowujące (26 października 2018 r.)

Pierwsze w Projekcie seminarium podsumowujące za nami. Seminarium odbyło się z udziałem uczniów i uczennic ze Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki w Gójsku, którzy mieli w jego trakcie główny głos. Seminarium odbyło się 26 października w siedzibie szkoły.

Uczniowie, przygotowując się do seminarium, opracowali pod okiem nauczycieli kilka tematów, związanych z zagadnieniami, z którymi zapoznali się podczas warsztatów. W grupach dwu- i  trzyosobowych przygotowali poświęcone tym tematom prezentacje multimedialne, które następnie podczas seminarium samodzielnie przedstawili innym Uczestnikom warsztatów oraz Zespołowi Prowadzącemu. Uczniowie starali się jak najlepiej zaprezentować zebrane informacje na zebrane tematy. Pracownicy odnosili się do zaprezentowanych treści oraz doradzali, jak uczniowie mogą wzbogacać prezentacje własnymi (i dlatego bardzo cennymi!) wypowiedziami, ocenami i opiniami dotyczącymi stanu i walorów środowiska w regionie. Po każdej prezentacji wypowiedzi uczniów były uzupełniane przez pracowników Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW i stały się zaczynkiem kilku dyskusji.

W drugiej części seminarium uczniowie przystąpili do napisania post-testu – przystąpili do niego wszyscy Uczestnicy warsztatów. Wyniki post-testu w zestawieniu z wynikami pre-testu, napisanego przed warsztatami terenowymi w dniu 26.09.2018 r. pozwoliły ocenić stan wiedzy uczniów przed warsztatami i po ich odbyciu i określić stopień przyrostu wiedzy. Seminarium zamknęło podsumowanie i wręczenie certyfikatów poświadczających udział w warsztatach.

Wierzymy, że wspólnie spędzony czas podczas warsztatów terenowych i seminarium podsumowującego był dla młodych ludzi atrakcyjny i zaowocuje wypracowaniem u nich trwałego, nowego, szerokiego spojrzenia na środowisko geograficzne, co pozwoli świadomie oceniać środowisko w sposób całościowy i postępować zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Rozpoczynamy odliczanie czasu do drugiego seminarium podsumowującego da uczniów szkół w Grębkowie i Kopciach – start został zaplanowany na 16 listopada na godz. 9.00.

 

 

Zadanie 2 – warsztaty terenowe (19 października 2018 r.)

Za nami warsztaty terenowe dla uczniów ze Szkoły Podstawowej w Kopciach i Publicznego Gimnazjum w Grębkowie (relacja z warsztatów także w serwisie Facebook). Warsztaty odbyły się 19 października br.  Zajęcia rozpoczęliśmy o godzinie 8.00 równolegle w obydwu szkołach. Po przestawieniu wstępnych informacji o Projekcie i omówieniu regulaminu bhp, uczniowie przystąpili do pisania testu wiedzy (tzw. pre-testu).  Następnie wyruszyliśmy w teren specjalnie na ten dzień zamówionym autokarem. Pierwszym przystankiem był Zespół Szkolno-Przedszkolny w Grębkach, gdzie dołączyła grupa gimnazjalistów – łącznie grupa uczestników warsztatów z obydwu szkół liczyła 35 osób. Wraz z uczniami na szlak węgrowski wyruszyły p. Monika Wiąckiewicz – nauczycielka geografii oraz p. Monika Skwierczyńska – nauczycielka matematyki i fizyki, które sprawowały opiekę nad uczniami w trakcie całych warsztatów. Cała grupa, zaopatrzona w suchy prowiant, wyruszyła na szlak, na którym przewidzianych zostało pięć postojów – cztery o charakterze dydaktycznym i jeden przeznaczony na zjedzenie gorącego posiłku i krótki wypoczynek.

Pierwszym punktem badawczym, który odwiedziliśmy, było miejsce, w którym w czasach historycznych nad Liwcem, znajdował się gród – obecnie jest to tzw. Grodzisko. Po wspięciu się na wał, okalający to historyczne miejsce, Uczestnicy wysłuchali prelekcji dr Katarzyny Dudy-Gromady na temat powodów, dla których gród został zlokalizowany w tym miejscu i cech charakterystycznych tego miejsca. Mgr T. Grabowski wprowadził Uczestników w świat roślin wskaźnikowych (wszyscy już na pewno wiedzą, czym są wydepczyska), zaś prof. A. Magnuszewski w świat roli wody w życiu człowieka. Na zakończenie dr E. Malinowska opowiedziała o lokalnym krajobrazie.

                                          

Drugim punktem badawczym był Zamek w Liwiu. Jako ważny obiekt kulturowy, zamek został omówiony w kontekście turystycznych walorów regionu węgrowskiego przez dr K. Dudę-Gromadę. Następnie grupa udała się nad przepływający nieopodal Liwiec, gdzie Uczestnicy zapoznali się z roślinami wskaźnikowymi, cechami gleby i krajobrazu oraz zagadnieniami hydrologicznymi, dotyczącymi Liwca. Uczestnicy dowiedzieli się, czym jest zlewnia, dział wodny i ile wody prowadzi Liwiec. Najbardziej zainteresowani zapewne zapamiętali nawet tak zaawansowane informacje, jak sposób porządkowania sieci rzecznej (tzw. hierarchizacja) (spróbujcie odpowiedzieć na pytanie związane z tym zagadnieniem:  Jeśli Wisła jest rzeką I rzędu, to którego rzędu rzeką jest Liwiec?)

Trzeci punkt badawczy mieścił się na Sowiej Górze, z której rozpościera się widok na dolinę Liwca i jego … meandry. To kolejne pojęcie, które poznali w teorii i w terenie uczestnicy warsztatów. Na wzniesieniu morenowym Uczestnicy podzielili się na 4 grupy, które kolejno zgłębiały tajniki wiedzy geograficznej pod okiem nauczycieli akademickich. W trakcie zajęć uczniowie wykonywali testy chemiczne i fizyczne na wodzie pobranej z Liwca i glebie pobranej z pola. Zapoznawali się z problematyką zagospodarowania przestrzennego i zrównoważonego rozwoju na przykładzie własnej gminy i regionu. Mieli także sposobność poznać szczegółowo gatunki roślin występujących w tym miejscu i dowiedzieć się, jakie informacje o cechach środowiska można na ich podstawie uzyskać.

Po intensywnych warsztatach na Sowiej Górze wszyscy udali się na obiad do Węgrowa. Po gorącym posiłku i chwili wypoczynku wróciliśmy na szlak wycieczki.

Kolejnym ważnym punktem warsztatów było torfowiskom (sprawdźcie – wysokie, czy niekie ?), malowniczo położone w lesie na terenie rezerwatu „Moczydło”.  Uczestnicy zapoznali się w praktyce z cechami mchu i torfu, zbadali ich cechy fizyczne i przeanalizowali warunki chemiczne w środowisku boru sosnowego, w którym torfowisko się znajduje.

Zakończeniem warsztatów były 4 krótkie podsumowania, zrobione przez wszystkich członków zespołu prowadzącego warsztaty. Podsumowanie odbyło się na leśnej drodze w otoczeniu pięknego, okrytego jesiennymi barwami, boru sosnowego.  O 17.30 wszyscy uczestnicy byli już w swoich miejscowościach. Do zobaczenia w połowie listopada na seminarium podsumowującym!

Zadanie 2 – seminarium podsumowujące (16 listopada 2018 r.)

Drugie w Projekcie seminarium podsumowujące za nami – odbyło się ono w piątek, 16 listopada 2018 r w Szkole Podstawowej w Kopciach, gmina Grębków. W seminarium udział wzięli uczniowie Szkoły Podstawowej w Kopciach i Publicznego Gimnazjum w Grębkowie, którzy miesiąc temu uczestniczyli w warsztatach terenowych. Podczas spotkania głos mieli zarówno uczniowie jak i pracownicy naukowi WGSR UW. Przed seminarium uczniowie otrzymali wykaz zagadnień, które pod opieką nauczycieli, opracowali w postaci prezentacji multimedialnych na seminarium. Zagadnienia te były powiązane z tematami omawianymi podczas warsztatów i z regionem, w którym uczniowie zamieszkują.

Podczas seminarium uczniowie w grupach dwu- i trzyosobowych przedstawili przygotowane wcześniej prezentacje multimedialne. Uczniowie z zaangażowaniem prezentowali przygotowany przez siebie materiał; prezentacje były bogato ilustrowane i przygotowane z wykorzystaniem zróżnicowanego oprogramowania. Wartość prezenacji zwiększały własnoręcznie wykonane zdjęcia. Prezentacjom towarzyszyły quizy, przygotowane przez zespół Prowadzący oraz pokazy, w których uczestniczyli także uczniowie. Pracownicy uzupełniali przedstawiane przez uczniów treści i starali się je zsyntetyzować.

 

W drugiej części seminarium uczniowie napisali post-test – jego wyniki w zestawieniu z wynikami pre-testu, napisanego przed warsztatami terenowymi w dniu 16.10.2018 r. pozwoliły ocenić stan wiedzy uczniów przed i po warsztatach terenowych, i na tej podstawie określić stopień przyrostu wiedzy. Ostatnim punktem seminarium było wręczenie certyfikatów, poświadczających udział w Projekcie.

Wierzymy, że wspólnie spędzony czas podczas warsztatów terenowych i seminarium podsumowującego był dla młodych ludzi atrakcyjny i zaowocuje wypracowaniem u nich trwałego, nowego, szerokiego spojrzenia na środowisko geograficzne, co pozwoli świadomie oceniać środowisko w sposób całościowy i postępować zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jesteśmy także przekonani, że młodzi ludzie w szerszy, bardziej świadomy sposób będą teraz oceniać środowisko geograficzne, w którym żyją.

(pp)

Zadanie 3 – warsztaty terenowe (10 maja 2019 r.)

Temat przewodni trzecich warsztatów brzmiał “U zbiegu wielkich rzek – przyroda i gospodarka“. Uczestnikami warsztatów byli uczniowie klas VI, VII i VIII ze Szkoły Podstawowej w Dębinkach. Warsztaty odbyły się 10 maja 2019 r.

Warsztaty rozpoczęły się o godzinie 9.00 w Szkole Podstawowej w Dębinkach. Po zapoznaniu się z Zespołem prowadzącym i organizującym warsztaty Uczestnicy wzięli udział w szkoleniu, na których zostały omówione zasady bhp, obowiązujące podczas warsztatów. Następnie uczniowie  przystąpili do napisania testu, który miała za zadanie sprawdzić ich wiedzę o regionie (tzw. pre-test). Jego wyniki zostaną później porównane z testem, który zostanie przeprowadzony po odbyciu się warsztatów (tzw. pre-test), podczas seminarium podsumowującego, które odbędzie się w czerwcu.  Po napisaniu testu i odebraniu materiałów szkoleniowych oraz suchego prowiantu, Uczestnicy wyruszyli w teren.  Głównym środkiem transportu był autokar, który przewoził grupę pomiędzy wyznaczonymi miejscami, w których odbywały się warsztaty. Pierwszym punktem wycieczki terenowej było Kosewko i Rezerwat Doliny Wkry. Uczestnicy zostali podzieleni na trzy grupy, w których mieli okazję przyjrzeć się bliżej zagadnieniom związanym z rzeźbą tego terenu, rzeką i roślinnością.

Kolejnym miejscem, które odwiedzili uczestnicy był Pomiechówek, w którym mogli obserwować krajobraz Starej Narwi.

Następnym punktem szkolenia była twierdza Modlin. Z tarasu widokowego Wieży Tatarskiej w Modlinie Uczniowie mogli obserwować łączące się w tym miejscu wody Wisły, Narwi i Wkry. Uczniowie dowiedzieli się również o zaletach obronnych takiej lokalizacji twierdzy. Uczestnicy zjedli w Modlinie obiad i po krótkiej przerwie, udali się na kolejne stanowisko – Zaporę w Dębem, przegradzającą rzekę Narew.

Ostatnim stanowiskiem badawczym było Jezioro Zegrzyńskie w miejscowości Zegrze Południowe. Uczniowie mogli tutaj poszerzyć wiedzę na temat funkcji Jeziora Zegrzyńskiego oraz zobaczyć Rezerwat Wieliszewskie Łęgi.

Zadanie 3 – seminarium podsumowujące (7 czerwca 2019 r.)

Trzecie w Projekcie seminarium podsumowujące za nami. Seminarium odbyło się z udziałem uczniów i uczennic ze Szkoły Podstawowej w Dębinkach, którzy mieli w jego trakcie główny głos. Seminarium odbyło się 7 czerwca w siedzibie szkoły. Uczniowie, opracowali pod okiem nauczycieli kilka tematów, związanych z zagadnieniami, z którymi zapoznali się podczas warsztatów. W grupach dwu- i trzyosobowych przygotowali poświęcone tym tematom prezentacje, które następnie podczas seminarium przedstawili innym Uczestnikom warsztatów oraz Zespołowi Prowadzącemu.

Zadanie 4 – warsztaty terenowe (17 maja 2019 r.)

Temat przewodni czwartych warsztatów brzmiał “Przyroda i człowiek w strefie podmiejskiej Warszawy“. Uczestnikami warsztatów byli uczniowie klas VII i VIII ze Szkoły Podstawowej w Łazach. Warsztaty odbyły się 17 maja 2019 r. Warsztaty rozpoczęły się o godzinie 9.00 w Szkole Podstawowej w Łazach. Po zapoznaniu się z Zespołem prowadzącym i organizującym warsztaty Uczestnicy wzięli udział w szkoleniu, na których zostały omówione zasady bhp, obowiązujące podczas warsztatów. Po napisaniu testu i odebraniu materiałów szkoleniowych oraz suchego prowiantu, Uczestnicy wyruszyli w teren.  Głównym środkiem transportu był autokar, który przewoził grupę pomiędzy wyznaczonymi miejscami, w których odbywały się warsztaty. Pierwszym punktem wycieczki terenowej było Miasteczko Wilanów, w którym uczniowie dowiedzieli się jak rozwój miasta wpływa na środowisko przyrodnicze.

Kolejnym miejscem, które odwiedzili uczestnicy był Las Kabacki, w którym mogli podziwiać krajobraz naturalny stanowiący pozostałość po Puszczy Mazowieckiej.

Następnym miejscem, które odwiedzili Uczniowie był Park Zdrojowy w Konstancinie-Jeziornej. Uczniowie, podzieleni na grupy, mieli możliwość analizy różnych zagadnień związanych z funkcjami tego miejsca, zagospodarowaniem przestrzennym, krajobrazem i hydrologią.

Uczestnicy zjedli w Konstancinie-Jeziornej obiad i po krótkiej przerwie, udali się na kolejne stanowisko – Łoziska. Ostatnim stanowiskiem badawczym była Podkowa Leśna. Uczniowie zapoznali się tam z koncepcją Miasta-Ogrodu.

Zadanie 4 – seminarium podsumowujące (14 czerwca 2019 r.)

Czwarte w Projekcie seminarium podsumowujące za nami. Seminarium odbyło się z udziałem uczniów i uczennic ze Szkoły Podstawowej w Łazach, którzy mieli w jego trakcie główny głos. Seminarium odbyło się 14 czerwca w siedzibie szkoły. Uczniowie,  opracowali pod okiem nauczycieli kilka tematów, związanych z zagadnieniami, z którymi zapoznali się podczas warsztatów. W grupach dwu- i trzyosobowych przygotowali poświęcone tym tematom prezentacje oraz wystąpienia. Pod okiem Zespołu Prowadzącego przeprowadzili również debatę.

Zadanie 5 – warsztaty terenowe (27 września 2019 r.)

Temat przewodni piątych warsztatów brzmiał “Zachodnie Mazowsze – przyroda i ludzie“. Uczestnikami warsztatów byli uczniowie klas VI, VII i VIII ze Szkoły Podstawowej w Kurdwanowie. Warsztaty odbyły się 27 września 2019 r. Warsztaty rozpoczęły się o godzinie 9.00 w Szkole Podstawowej w Kurdwanowie. Po zapoznaniu się z Zespołem prowadzącym i organizującym warsztaty Uczestnicy wzięli udział w szkoleniu, na których zostały omówione zasady bhp, obowiązujące podczas warsztatów. Następnie uczniowie  przystąpili do napisania testu, który miała za zadanie sprawdzić ich wiedzę o regionie (tzw. pre-test). Jego wyniki zostaną później porównane z testem, który zostanie przeprowadzony po odbyciu się warsztatów (tzw. pre-test), podczas seminarium podsumowującego, które odbędzie się w październiku. Pierwszym punktem wycieczki terenowej były pola uprawne w Kurdwanowie, w których uczniowie dowiedzieli się jak prowadzić obserwacje terenowe.

Kolejnym miejscem, które odwiedzili uczestnicy była Dolina Rawki w Budach Grabskich, na terenie Puszczy Bolimowskiej.

Następnym stanowiskiem badawczym był Żyrardów. Uczniowie mieli tam możliwość zapoznania się z zagadnieniami związanymi z rewitalizacją miasta. Uczestnicy zjedli w Żyrardowie obiad i po krótkiej przerwie, udali się na kolejne stanowisko. 

Ostatnim stanowiskiem były Radziejowice, gdzie Uczniowie spacerując po zespole pałacowo-parkowym mogli zapoznać się z nowymi funkcjami zabytkowych miejsc.

Zadanie 5 – seminarium podsumowujące (25 października 2019 r.)

Piąte w Projekcie seminarium podsumowujące za nami. Seminarium odbyło się z udziałem uczniów i uczennic ze Szkoły Podstawowej w Kurdwanowie, którzy mieli w jego trakcie główny głos. Seminarium odbyło się 25 października w siedzibie szkoły.

Zadanie 6 – warsztaty terenowe (4 października 2019 r.)

Temat przewodni szóstych warsztatów brzmiał “Krajobrazy “wodne” na Ziemi Otwockiej“. Uczestnikami warsztatów byli uczniowie klas VI, VII i VIII ze Szkoły Podstawowej w Nadbrzeżu. Warsztaty odbyły się 4 październiku 2019 r. Warsztaty rozpoczęły się o godzinie 9.00 w Szkole Podstawowej w Nadbrzeżu. Po zapoznaniu się z Zespołem prowadzącym i organizującym warsztaty Uczestnicy wzięli udział w szkoleniu, na których zostały omówione zasady bhp, obowiązujące podczas warsztatów. Następnie uczniowie  przystąpili do napisania testu, który miała za zadanie sprawdzić ich wiedzę o regionie. 

Pierwszym punktem wycieczki terenowej był Rezerwat “Na Torfach” na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Uczniowie zostali podzieleni na grupy, dzięki czemu mogli dowiedzieć się więcej na temat specyficznych warunków hydrologicznych mokradeł i występującej na ich terenach charakterystycznej roślinności.

Kolejnym miejscem, które odwiedzili uczestnicy było Bagno Całowanie. Uczniowie mieli okazję wejść na wieżę widokową, z której mogli podziwiać największe torfowisko Mazowsza. Dowiedzieli się o genezie mokradeł i obserwowali tutejszą roślinność. Uczestnicy zjedli w Całowaniu obiad i po krótkiej przerwie, udali się na kolejne stanowisko. 

Następnym stanowiskiem badawczym była dolina rzeki Świder, gdzie uczniowie mogli popatrzeć na otaczające ich środowisko okiem hydrologa, geomorfologa i botanika. 

Ostatnim stanowiskiem był Otwock Wielki, gdzie Uczniowie spacerując po zespole pałacowo-parkowym mogli zapoznać się z nowymi funkcjami zabytkowych miejsc. Przeprowadzili również tutaj obserwacje hydrologiczne, geomorfologiczne i botaniczne.

Zadanie 6 – seminarium podsumowujące (8 listopada 2019 r.)

Szóste i ostatnie w Projekcie seminarium podsumowujące za nami. Seminarium odbyło się z udziałem uczniów i uczennic ze Szkoły Podstawowej w Nadbrzeżu, którzy mieli w jego trakcie główny głos. Seminarium odbyło się 8 listopada w siedzibie szkoły.

[endsection]

[section=Programy kształcenia]

Na potrzeby realizacji zadań w projekcie „Mazowsze przez pryzmat lokalnych ojczyzn – edukacja młodzieży w zakresie oceny zasobów i walorów środowiska geograficznego i działań służących zrównoważonemu rozwojowi w lokalnej i regionalnej skali przestrzennej” zostały opracowane programy kształcenia, dedykowane każdym zajęciom terenowym, które zostały zorganizowane dla uczniów w ramach projektu.

Każdy z 6-ciu przygotowanych programów kształcenia odnosi się w swych treściach do tzw. małej ojczyzny, w zależności od regionu, w którym są zlokalizowane szkoły uczestniczące w projekcie.

Niezależnie jednak od powiązania każdego programu z lokalnym środowiskiem przyrodniczo-kulturowym, udostępnione poniżej programy kształcenia mają wymiar uniwersalny i mogą zostać wykorzystane przez nauczycieli przedmiotów przyrodniczych również z innych regionów Polski. Programy ukazują bowiem, w jaki sposób można przekazywać uczniom treści kształcenia związane z miejscem, w którym mieszkają.

Programy kształcenia w wersji przystosowanej do działań projektowych, uwzględniające dokładny harmonogram czasowy zajęć, lokalizację miejsc postoju i prowadzenia zajęć w terenie, udostępniamy na życzenie – w tym celu prosimy o kontakt mailowy z kierownikiem projektu, dr Bożeną Kicińską.

–

Programy kształcenia dedykowane zajęciom poświęconym środowisku geograficznemu wybranych regionów, przeznaczonym dla uczniów szkół podstawowych

1. Przyroda i człowiek na Pojezierzu Dobrzyńskim  – program kształcenia zrealizowany w projekcie w ramach Zadania 1. podczas zajęć z uczniami Szkoły Podstawowej w Gójsku: plik do pobrania.
2. W dolinie Liwca – przyroda i ludzie  – program kształcenia zrealizowany w projekcie w ramach Zadania 2. podczas zajęć z uczniami Publicznej Szkoły Podstawowej w Kopciach oraz Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Grębkowie: plik do pobrania.
3.  U zbiegu wielkich rzek – przyroda i gospodarka  – program kształcenia zrealizowany w projekcie w ramach Zadania 3 podczas zajęć z uczniami Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Dębinkach: plik do pobrania
4. Przyroda i człowiek w strefie podmiejskiej Warszawy  – program kształcenia zrealizowany w projekcie w ramach Zadania 4. podczas zajęć z uczniami Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Łazach: plik do pobrania
5.  Zachodnie Mazowsze – przyroda i ludzie  – program kształcenia zrealizowany w projekcie w ramach Zadania 5. podczas zajęć z uczniami Szkoły Podstawowej w Kurdwanowie: plik do pobrania
6. Krajobrazy „wodne” na Ziemi Otwockiej  – program kształcenia zrealizowany w projekcie w ramach Zadania 6. podczas zajęć z uczniami Szkoły Podstawowej im. Stanisława Mikołajczyka w Nadbrzeżu: plik do pobrania.

 

[endsection]

[section=Materiały dydaktyczne]

Na potrzeby realizacji zadań w projekcie „Mazowsze przez pryzmat lokalnych ojczyzn – edukacja młodzieży w zakresie oceny zasobów i walorów środowiska geograficznego i działań służących zrównoważonemu rozwojowi w lokalnej i regionalnej skali przestrzennej” zostały opracowane Przewodniki, dedykowane poszczególnym zajęciom terenowym organizowanym dla uczniów w ramach projektu.

Z przyjemnością udostępniamy niniejsze przewodniki i zachęcamy do ich wykorzystywania na zajęciach terenowych z młodzieżą.

Przewodniki

1.  Przyroda i człowiek na Pojezierzu Dobrzyńskim: plik do pobrania.
2. W dolinie Liwca – przyroda i ludzie: plik do pobrania.
3.  U zbiegu wielkich rzek – przyroda i gospodarka: plik do pobrania
4. Przyroda i człowiek w strefie podmiejskiej Warszawy: plik do pobrania
5.  Zachodnie Mazowsze – przyroda i ludzie  plik do pobrania
6. Krajobrazy „wodne” na Ziemi Otwockiej: plik do pobrania.

[endsection]

(pp)